Kèn Saxophone là một trong những nhạc cụ gió có sức quyến rũ mạnh mẽ nhất trên sân khấu và trong đời sống âm nhạc hiện đại. Với âm sắc ấm, giàu biểu cảm — từ những giai điệu trữ tình, lãng mạn tới những đoạn solo đầy nội lực trong jazz — Saxophone dễ dàng chạm tới cảm xúc người nghe. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu từ cơ bản đến chuyên sâu về Saxophone: khái niệm, lịch sử, các loại phổ biến, cấu tạo, đối tượng phù hợp và những lưu ý khi bắt đầu học — tất cả trong một hướng dẫn từ A đến Z.
Kèn Saxophone là gì?
Kèn Saxophone (hay còn gọi là Sax) là một loại nhạc cụ thuộc họ kèn gió, sử dụng dăm đơn để tạo âm thanh, tương tự như kèn clarinet. Kèn được làm chủ yếu bằng kim loại (đồng thau), nhưng có âm sắc mềm mại, quyến rũ và giàu cảm xúc – thường được ví như “tiếng hát của linh hồn”.
Saxophone xuất hiện phổ biến trong nhạc jazz, nhạc cổ điển, pop, và các ban nhạc diễu hành, nhờ khả năng biểu cảm và linh hoạt trong nhiều thể loại âm nhạc.
Ai phát minh ra kèn Saxophone?
Kèn Saxophone được phát minh vào năm 1846 bởi Adolphe Sax, một nhà chế tạo nhạc cụ người Bỉ. Ông mong muốn tạo ra một cây kèn có âm thanh hòa quyện giữa nhạc cụ gỗ và đồng, mang sức mạnh của kèn đồng nhưng vẫn giữ độ mềm mại của kèn gỗ.
Phát minh này nhanh chóng được ưa chuộng và trở thành một trong những biểu tượng âm nhạc của thế kỷ 20, đặc biệt trong dòng nhạc jazz và blues.
Các bộ phận của kèn Saxophone
Một cây kèn Saxophone hoàn chỉnh được cấu tạo từ nhiều chi tiết tinh xảo, trong đó có 5 bộ phận chính đóng vai trò quyết định đến âm sắc và khả năng biểu diễn của nhạc cụ.
- Mouthpiece (Ống ngậm): Là nơi người chơi đặt miệng để thổi hơi vào kèn. Trên ống ngậm được gắn dăm kèn (reed) – miếng gỗ mỏng tạo rung động khi có luồng hơi thổi qua, từ đó phát ra âm thanh ban đầu.
- Neck (Cổ kèn): Là đoạn ống kim loại cong nối giữa ống ngậm và thân kèn, giúp điều hướng luồng hơi một cách mượt mà. Một số loại Saxophone (như Alto và Tenor) có cổ kèn tháo rời, thuận tiện cho việc vệ sinh và thay thế.
- Body (Thân kèn): Là phần chính của cây kèn, chứa toàn bộ hệ thống phím bấm, lỗ âm và cơ cấu điều chỉnh. Khi người chơi bấm phím, luồng hơi di chuyển qua các lỗ âm khác nhau, tạo ra cao độ (nốt nhạc) tương ứng. Thân kèn thường được làm từ đồng thau mạ vàng hoặc bạc, vừa giúp âm thanh vang sáng, vừa tăng độ bền.
- Bell (Chuông kèn): Phần loe ra ở cuối kèn, có nhiệm vụ khuếch đại và định hướng âm thanh. Thiết kế và độ mở của chuông ảnh hưởng nhiều đến độ vang, âm lượng và hướng phát của tiếng kèn – yếu tố rất quan trọng trong biểu diễn nhóm hoặc solo.
- Reed (Dăm kèn): Là miếng gỗ mỏng (thường từ cây mía) gắn trên ống ngậm. Khi người chơi thổi hơi, dăm rung lên và tạo sóng âm. Dăm càng mềm thì âm thanh càng ấm, còn dăm cứng sẽ cho tiếng vang sáng và mạnh mẽ hơn.
Tổng thể, mỗi bộ phận của Saxophone đều có vai trò không thể thay thế. Sự kết hợp hoàn hảo giữa các chi tiết này giúp tạo nên chất âm quyến rũ, sâu lắng và đặc trưng – điều làm nên sức hút của Saxophone trong mọi thể loại âm nhạc.
Phân loại kèn Saxophone
Kèn Saxophone được chia thành nhiều loại khác nhau, chủ yếu dựa trên kích thước, dải âm, và mục đích sử dụng. Mỗi loại kèn mang một màu sắc âm thanh riêng, phù hợp với từng phong cách âm nhạc và trình độ người chơi.
Dưới đây là các loại Saxophone phổ biến nhất hiện nay:
Soprano Saxophone
Đây là loại kèn nhỏ và có âm cao nhất trong họ Saxophone. Soprano thường có hình dáng thẳng như cây sáo, nhưng cũng có phiên bản cong nhẹ ở phần chuông. Âm thanh của Soprano sáng, trong trẻo và vang xa, phù hợp với nhạc jazz cổ điển, ballad hoặc các bản độc tấu biểu cảm. Tuy nhiên, do cần kiểm soát hơi và kỹ thuật môi chính xác, Soprano thường khó chơi hơn đối với người mới bắt đầu.
Alto Saxophone
Alto là loại kèn phổ biến và dễ chơi nhất, thường được lựa chọn cho người mới học hoặc biểu diễn trong các ban nhạc học đường, dàn nhạc jazz.
Âm thanh của Alto nằm ở dải trung – cao, có độ sáng vừa phải và dễ hòa quyện với các nhạc cụ khác. Với thiết kế vừa tầm tay, nhẹ và linh hoạt, Alto Saxophone là “người bạn khởi đầu” lý tưởng cho mọi saxophonist.
Tenor Saxophone
Tenor có kích thước lớn hơn Alto, âm thanh dày, ấm và sâu hơn, thể hiện rõ cá tính mạnh mẽ. Đây là loại kèn gắn liền với nhiều nghệ sĩ jazz huyền thoại như John Coltrane hay Sonny Rollins.
Tenor Saxophone thường xuất hiện trong ban nhạc jazz, rock, pop và soul, mang đến âm sắc lôi cuốn và tràn đầy năng lượng. Với những người đã có nền tảng kỹ thuật, Tenor là lựa chọn giúp bộc lộ cảm xúc mạnh mẽ qua âm nhạc.
Baritone Saxophone
Baritone là loại kèn lớn nhất trong nhóm phổ biến, có âm trầm và vang. Âm sắc của Baritone mạnh mẽ, có chiều sâu và thường được sử dụng để giữ nền bass trong các ban nhạc lớn hoặc dàn kèn jazz.
Do trọng lượng khá nặng và yêu cầu lượng hơi lớn, Baritone thường không phù hợp cho người mới chơi, nhưng lại là lựa chọn hoàn hảo cho những ai yêu thích âm thanh dày, trầm và quyền lực.
Các loại kèn hiếm gặp khác
Ngoài bốn loại phổ biến trên, Saxophone còn có Bass Saxophone và Contrabass Saxophone – những “gã khổng lồ” trong họ Sax với kích thước rất lớn, cho âm cực kỳ trầm và mạnh mẽ. Các loại kèn này thường được dùng trong dàn nhạc chuyên nghiệp hoặc buổi biểu diễn đặc biệt, do chi phí và độ khó khi sử dụng cao.
Người mới tập chơi Saxophone nên chọn loại kèn nào?
Với người mới bắt đầu, Alto Saxophone là lựa chọn phù hợp nhất nhờ thiết kế gọn nhẹ, âm thanh trung hòa và kỹ thuật chơi dễ làm quen.
Lý do nên chọn Alto Saxophone:
- Trọng lượng nhẹ, dễ cầm: Giúp người mới tập luyện lâu mà không mỏi tay, dễ kiểm soát hơi thở.
- Âm trung dễ nghe: Dải âm trung – cao giúp người học cảm nhận và điều chỉnh âm thanh dễ dàng hơn.
- Dễ học, dễ chơi: Khoảng cách phím vừa phải, cấu trúc thân thiện cho người mới tập.
- Giá thành hợp lý: Có nhiều mẫu dành cho học sinh, sinh viên hoặc người mới học, dễ tìm mua và bảo dưỡng.
Sau khi đã nắm vững kỹ thuật cơ bản, người chơi có thể chuyển sang Tenor Saxophone (âm trầm, mạnh mẽ) hoặc Soprano Saxophone (âm cao, sáng, dùng cho solo).
Tóm lại, Alto Saxophone là bước khởi đầu lý tưởng giúp người học làm quen với kỹ thuật, cảm âm và hơi thổi trước khi tiến đến các dòng kèn phức tạp hơn.
Đối tượng hướng đến Saxophone là ai
Kèn Saxophone là một trong những nhạc cụ có khả năng “chạm đến cảm xúc” mạnh mẽ nhất, vì vậy nó phù hợp với nhiều nhóm người chơi khác nhau, từ người mới bắt đầu cho đến nghệ sĩ chuyên nghiệp. Dưới đây là những đối tượng thường được khuyến khích theo học hoặc sử dụng kèn Saxophone:
- Người mới học nhạc: Dễ làm quen, âm thanh ấm áp, phù hợp để bắt đầu học nhạc cụ hơi, đặc biệt là dòng Alto Saxophone.
- Nghệ sĩ biểu diễn: Là nhạc cụ không thể thiếu trong jazz, pop, blues, hay nhạc cổ điển, giúp thể hiện cảm xúc và kỹ thuật biểu diễn đỉnh cao.
- Học sinh, sinh viên nhạc viện: Dùng để rèn luyện kỹ năng hơi, cảm âm và biểu diễn trong chương trình đào tạo âm nhạc chuyên nghiệp.
- Người yêu âm nhạc: Phù hợp để luyện tập, thư giãn, hoặc biểu diễn cá nhân, mang lại cảm giác sáng tạo và tự do trong âm thanh.
Tham khảo thêm:
- Crossover là gì? Vai trò của Crossover trong dàn âm thanh
- Hệ thống nhạc nền BGM là gì? Cấu trúc và nguyên lý hoạt động BGM
Kết luận
Kèn Saxophone không chỉ là một nhạc cụ, mà còn là biểu tượng của cảm xúc, sự tự do và phong cách trong âm nhạc. Với âm thanh đặc trưng, khả năng biểu đạt linh hoạt và đa dạng thể loại — từ cổ điển đến jazz, pop hay blues — Saxophone luôn giữ vị trí đặc biệt trong lòng người yêu nhạc. Dù bạn là người mới bắt đầu hay nghệ sĩ chuyên nghiệp, việc hiểu rõ cấu tạo, phân loại và cách lựa chọn Saxophone phù hợp sẽ giúp hành trình âm nhạc của bạn trở nên trọn vẹn và cảm xúc hơn.
Công ty Cổ Phần Đầu Tư Thương Mại Quốc Tế Tân Phát được thành lập từ năm 2015 với định hướng tập trung cung cấp cho khách hàng các sản phẩm, giải pháp với chất lượng tốt, giá cả cạnh tranh, dịch vụ hỗ trợ sau bán hàng tin cậy chuyên sâu trong lĩnh vực âm thanh hình ảnh.
