Ngày nay, phụ nữ đang ngày càng khẳng định vị thế trong các ngành STEM – những lĩnh vực vốn lâu nay được xem là “thế giới của nam giới”. Từ khoa học, công nghệ đến kỹ thuật và toán học, họ không chỉ tham gia mà còn dẫn đầu nhiều nghiên cứu, đổi mới và sáng tạo. Bài viết này sẽ cùng bạn tìm hiểu về ngành STEM, 6 gương mặt phụ nữ nổi bật phá vỡ định kiến và tình hình phụ nữ trong các ngành STEM tại Việt Nam.
Ngành STEM là gì? Các ngành nghề trong lĩnh vực STEM
STEM là viết tắt của Science (Khoa học) – Technology (Công nghệ) – Engineering (Kỹ thuật) – Mathematics (Toán học). Đây là những ngành nghề cốt lõi giúp phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Một số ngành nghề nổi bật trong STEM bao gồm:
- Khoa học: Sinh học, Hóa học, Vật lý, Thiên văn học.
- Công nghệ: Trí tuệ nhân tạo, Học máy, Công nghệ thông tin.
- Kỹ thuật: Cơ khí, Điện tử, Hàng không, Robot.
- Toán học: Toán ứng dụng, Thống kê, Mã hóa, Tài chính định lượng.
Những ngành nghề này đòi hỏi tư duy logic, sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề – nơi mà phụ nữ đang từng bước ghi dấu ấn mạnh mẽ.
6 gương mặt phụ nữ trong các ngành STEM phá vỡ định kiến
Trong nhiều thập kỷ, các ngành STEM (Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học) vẫn bị coi là lĩnh vực “dành cho nam giới”. Tuy nhiên, những phụ nữ xuất sắc dưới đây không chỉ khẳng định vị trí của mình mà còn phá vỡ định kiến, truyền cảm hứng cho thế hệ trẻ theo đuổi đam mê khoa học và công nghệ. Họ là minh chứng sống cho tài năng, sự kiên trì và khả năng thay đổi thế giới.
#Giáo sư Jennifer Doudna – Người phụ nữ truyền cảm hứng trong ngành Sinh học
Jennifer Doudna là nhà hóa sinh nổi tiếng với công trình đột phá trong công nghệ chỉnh sửa gen CRISPR-Cas9, mở ra kỷ nguyên mới trong nghiên cứu di truyền và liệu pháp gen. Công nghệ này cho phép chỉnh sửa bộ gen các sinh vật sống, mang đến khả năng chữa trị các bệnh hiểm nghèo và thậm chí tái tạo cơ chế sinh học.
Với giải Nobel Hóa học 2020, Doudna cùng cộng sự Emmanuelle Charpentier trở thành những phụ nữ thứ 6 và 7 trong lịch sử nhận giải Nobel Hóa học. Những nghiên cứu của bà đã thay đổi cách tiếp cận khoa học sự sống, mở ra cơ hội vô hạn cho liệu pháp gen, nghiên cứu tế bào và y học cá nhân hóa. Bà cũng là hình mẫu truyền cảm hứng cho những phụ nữ trẻ muốn theo đuổi khoa học đỉnh cao.
#Tiến sĩ Sabrina Gonzalez Pasterski – Người phụ nữa truyền cảm hứng trong ngành Vật Lý
Được mệnh danh là “Einstein phiên bản nữ”, Sabrina Gonzalez Pasterski là thiên tài vật lý lý thuyết, nghiên cứu về lỗ đen, lực hấp dẫn lượng tử và lý thuyết dây. Cô ghi dấu ấn từ tuổi thiếu niên với việc chế tạo máy bay riêng và bay thử nghiệm khi mới 14 tuổi, đồng thời tốt nghiệp thủ khoa ngành Vật lý tại MIT.
Pasterski tiếp tục theo học Tiến sĩ tại Harvard, nghiên cứu tại Viện Vật lý Lý thuyết Perimeter, và dẫn dắt Sáng kiến Holography Thiên thể, giúp kết nối cơ học lượng tử với thuyết tương đối rộng. Ngoài thành tựu nghiên cứu, cô là người ủng hộ mạnh mẽ cho phụ nữ trong STEM, tham gia các chương trình toàn cầu nhằm khuyến khích trẻ em gái theo đuổi khoa học và kỹ thuật.
#Giáo sư Carolyn R. Bertozzi – Phụ nữ truyền cảm hứng trong lĩnh vực Hóa học
Carolyn R. Bertozzi là nhà hóa học nổi bật với các công trình trong click chemistry và bioorthogonal chemistry, mở ra ứng dụng quan trọng trong y học, đặc biệt là điều trị ung thư trúng đích.
Những nghiên cứu của bà cho phép kết nối các phân tử một cách nhanh chóng và chính xác mà không làm gián đoạn hoạt động sinh học bình thường của tế bào. Với giải Nobel Hóa học 2022, Bertozzi trở thành biểu tượng cho sự đổi mới, sáng tạo và vai trò lãnh đạo của phụ nữ trong nghiên cứu khoa học. Bà nhấn mạnh rằng mọi khám phá dù nhỏ đều có thể trở thành đột phá trong tương lai, truyền cảm hứng cho thế hệ nhà khoa học trẻ.
#Tiến sĩ Lý Phi Phi (Fei-Fei Li)- Người phụ nữ nổi bật trong lĩnh vực Công nghệ:
Fei-Fei Li là một trong những nhà khoa học máy tính hàng đầu, nổi tiếng với các nghiên cứu về trí tuệ nhân tạo (AI) và thị giác máy tính. Bà đồng sáng lập Viện Trí tuệ nhân tạo lấy con người làm trung tâm (HAI) tại Đại học Stanford, nhằm phát triển AI một cách đạo đức, an toàn và phục vụ con người.
Dự án ImageNet của bà là bước ngoặt quan trọng giúp máy tính có khả năng nhận dạng hình ảnh phức tạp, là nền tảng cho hầu hết các ứng dụng AI hiện nay. Fei-Fei Li còn đồng sáng lập AI4ALL, thúc đẩy giáo dục STEM cho các bạn trẻ, đặc biệt là nữ sinh, để xây dựng thế hệ lãnh đạo AI tiếp theo.
#Tiến sĩ Danielle Wood – Người phụ nữ truyền cảm hứng trong lĩnh vực Kỹ thuật
Danielle Wood là Assistant Professor tại MIT Media Lab và Giám đốc Space Enabled Research Group, chuyên nghiên cứu công nghệ vệ tinh phục vụ phát triển bền vững. Cô tận dụng dữ liệu vệ tinh để giải quyết các vấn đề xã hội và môi trường, đặc biệt ở các khu vực đang phát triển.
Wood từng làm việc tại NASA, Đại học Johns Hopkins và Văn phòng Liên Hợp Quốc về Hoạt động vũ trụ. Cô là hình mẫu cho sự kết hợp giữa kỹ thuật cao cấp và trách nhiệm xã hội, chứng minh phụ nữ có thể dẫn đầu trong các lĩnh vực kỹ thuật khắt khe nhất.
#Giáo sư Maryna Viazovska – Phụ nữ truyền cảm hứng trong lĩnh vực Toán học
Maryna Viazovska nổi bật với công trình giải bài toán đóng gói hình cầu trong không gian 8 chiều, một vấn đề tồn tại hàng trăm năm trong toán học. Thành tựu này giúp cô trở thành người phụ nữ thứ hai trong lịch sử nhận Huân chương Fields, giải thưởng danh giá nhất trong toán học.
Công trình của Viazovska mở ra các ứng dụng trong lý thuyết mật độ, hình học nhiều chiều, đồng thời chứng minh khả năng và sự ảnh hưởng của phụ nữ trong các ngành STEM cao cấp. Cô truyền cảm hứng cho các nhà toán học nữ trẻ dám thách thức các vấn đề phức tạp và phá vỡ rào cản truyền thống.
Phụ nữ trong các ngành STEM ở Việt Nam
Tại Việt Nam, tỷ lệ nữ giới tham gia các ngành STEM đạt khoảng 37-38%, cao hơn mức trung bình toàn cầu (khoảng 30%) và so với các nước Đông Nam Á như Thái Lan, Indonesia. Đây là tín hiệu tích cực, phản ánh nỗ lực của giáo dục trong việc khuyến khích học sinh gái tiếp cận STEM từ sớm thông qua các cuộc thi khoa học, lớp lập trình và chương trình hỗ trợ nữ sinh.
Tuy nhiên, tỷ lệ phụ nữ giữ vị trí lãnh đạo trong STEM vẫn rất thấp. Họ thường tập trung vào các công việc hỗ trợ hoặc hành chính, trong khi các vị trí kỹ thuật cao như lập trình, nghiên cứu khoa học hay giám đốc công nghệ vẫn chủ yếu do nam giới đảm nhiệm. Hiện tượng này được các chuyên gia gọi là “leaky pipeline” – tỷ lệ nữ giảm dần theo mỗi giai đoạn từ học tập đến các vị trí cao trong nghề nghiệp.
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng không có sự khác biệt về năng lực STEM giữa nam và nữ, vấn đề chủ yếu nằm ở cơ hội, môi trường và định kiến xã hội. Ở nhiều trường học, STEM vẫn bị xem là “địa hạt của nam giới”, điều này khiến nữ sinh dễ mất tự tin và cảm giác lạc lõng khi tham gia các lớp học hay phòng nghiên cứu toàn nam.
Việc khuyến khích nữ sinh tham gia STEM không chỉ tạo ra cơ hội nghề nghiệp bền vững, lương cao, mà còn giúp Việt Nam tận dụng tối đa nguồn nhân lực, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và nâng cao vị thế quốc tế. Gia đình, nhà trường và các chính sách giáo dục cân bằng giới trong STEM là những yếu tố then chốt để thu hẹp khoảng cách này.
Tham khảo thêm:
- Neptune là sao gì? Đặc điểm và ý nghĩa của Neptune trong chiêm tinh
- Pluto là sao gì? Đặc điểm và ý nghĩa của Pluto trong chiêm tinh
Kết luận
Phụ nữ trong các ngành STEM đang ngày càng khẳng định vị thế của mình, từ những gương mặt quốc tế nổi bật như Jennifer Doudna, Sabrina Gonzalez Pasterski đến các nhà khoa học, kỹ sư Việt Nam đầy tiềm năng. Dù vẫn tồn tại nhiều định kiến và thách thức, những thành tựu của họ chứng minh rằng năng lực không phân biệt giới tính. Sự tham gia tích cực của phụ nữ không chỉ thúc đẩy đổi mới sáng tạo mà còn mở ra cơ hội nghề nghiệp bền vững, giúp xã hội và kinh tế phát triển toàn diện.
Công ty Cổ Phần Đầu Tư Thương Mại Quốc Tế Tân Phát được thành lập từ năm 2015 với định hướng tập trung cung cấp cho khách hàng các sản phẩm, giải pháp với chất lượng tốt, giá cả cạnh tranh, dịch vụ hỗ trợ sau bán hàng tin cậy chuyên sâu trong lĩnh vực âm thanh hình ảnh.